اما با توجه به این روایت و روایات مشابهی که در آنها به این نوع صلوات توصیه شده است دو نکته به ذهن خطور میکند. اولاً این روایات نشانگر عظمت مقام حضرت ابراهیم (ع) نسبت به سایر انبیای عظام الهی است. ثانیاً شبههای ایجاد میشود که آیا این صلوات به معنی تفضیل و تقدم حضرت ابراهیم بر رسول اکرم (ص) است؟ زیرا میگوییم: خداوندا بر محمد و آلش رحمت فرست همان گونه که بر ابراهیم و آل ابراهیم رحمت فرستادی.
این اشکال از آنجا قوت میگیرد که میگویند مشبه باید از مشبه به بالاتر باشد یا حداقل در رتبه مساوی باشند. در مورد صلوات مشهور نیز چنین است که تشبیه صلوات بر پیغمبر اکرم و آلش به صلوات بر ابراهیم و آلش لازم میآید که مشبه به که حضرت ابراهیم و آلش هستند افضل از مشبه باشند. در حالی که همه مسلمانان به شهادت عقل و نقل حضرت محمد(ص) را بر حضرت ابراهیم افضل و برتر میدانند.
پاسخ این است که:
۱- مراد تشبیه کردن در صلوات مشهور مسلمانان تشبیه اصل صلوات است نه تشبیه کمیت یا کیفیت صلوات. مؤید این مطلب تشبیهی است که در آیه وجوب روزه آمده است:
«ای کسانی که ایمان آوردهاید بر شما روزه واجب است همان گونه که بر امتهای پیشین از شما واجب بود شاید که پرهیزگار شوید.» (سوره بقره آیه ۱۸۳) در این آیه هم مراد وجوب اصل روزه هست نه کمیت و نه کیفیت و نه حتی وقت آن.
۲- در اینجا تشبیه از قبیل الحاق ناقص به کامل نیست بلکه از باب بیان حال ما لایعرفت بما یعرف است. به عبارت دیگر به جهت معروفیت صلوات بر ابراهیم این تشبیه صورت گرفته است نه از جهت افضلیت حضرت ابراهیم بر حضرت محمد صلی الله علیه و آله.
۳- اینکه حرف کاف در صلوات مذکور برای تعلیل باشد مانند کاف در آیه شریفه: «واذکروه کما هداکم؛ خدا را یاد کنید بدان علت که شما را هدایت فرمود.» (سوره بقره آیه ۱۹۸) اینجا هم معنا اینگونه میشود که: خدایا صلوات و رحمت فرست بر حضرت محمد و آلش صلوات الله و سلامه علیهم به همان علت که موجب تعلّق صلوات حضرتت بر ابراهیم و آلش گردید آن هم برترین صلواتت را. در این صورت نیز افضلیتی بر ابراهیم خلیل الرحمن نسبت به رسول مکرم اسلام و اهل بیتش کشف نمیشود.
۴- خود رسول اکرم و اهل بیت عصمت و طهارت به حسب خلقت عنصری و بدنی آل ابراهیم و از نسل او هستند.
۵- در روایات هست که حضرت ابراهیم سیری در عالم ملکوت کرد و دید که انوار اهلبیت در عرش خداوند است، اما اطراف انوار چهارده معصوم، انواری نامتناهی وجود دارد. گفت: خدایا! آن نورها چیست؟ پروردگار عالم فرمود: آنان شیعیان علی هستند. حضرت ابراهیم گفت: خدایا! مرا از شیعیان علی قرار بده. (تأویل الآیات الظاهره، ص ۴۸۵) آیه شریفه میفرماید: «وَ إِنَّ مِنْ شیعَتِهِ لَإِبْراهیمَ» (صافات، ۸۳)
