آیا اخلاق و قانونمدارى به نظر شما لزوماً دربرگیرنده اعتقاد به قیامت است؟ در پاسخ باید گفت: نه لزوماً ؛ ولى مثلاً در آموزه هاى قرآنى، ما به سه زمینه برمى خوریم: ١- زمینۀ اعتقادى ٢- زمینۀ احکام ٣- زمینۀ اخلاق . این سه زمینه هماهنگ اند و اگر جمعاً محترم شمرده شوند انسان را به کمال مى رسانند ولى اگر آنها را جداى از هم در نظر بگیریم و در جامعه اى مثلاً فقط موازین اخلاق قرآنى را رواج دهیم و مراعات کنیم، حتماً در دنیا خیر و صلاح اجتماعى نصیبمان خواهد شد و در بهترین حالت آن، مردمى که حقوق یکدیگر را طبق موازین قرآنى مراعات مى‌کنند و به یکدیگر احترام مى گذارند و دست به اجحاف و بى انصافى نمى زنند و گرفتار خدعه و نیرنگ و رشوه و زدوبند و انواع دزدیها نمى‌شوند و به تقلب و تزویر و خیانت و دغل بازى آلوده نمى گردند و تمایلات نفسانى و شهوات خود را مهار مى کنند و با سعى و تلاش به رفع عیوب و برطرف کردن خرابیها و ضعفها و تبعیضها مى پردازند و به پشتوانۀ راهبردى مناسب به ساخت و سازهاى عمرانى و حفاظت از محیط زیست و صیانت از منابع طبیعى خود مى پردازند، تا موقعى که به چنان نظام و نظمى پایبند باشند در این دنیا روى سعادت خواهند دید. همین امروز در برخى از کشورهاى غیر مسلمان شاهد مراعات مقررات اخلاقى و احترام به حقوق یکدیگریم و با جوامعى مواجهیم که پیشرفته اند و دست کم سعادت دنیوى را بعضاً از آن خود کرده اند. ما جوامعى را مى بینیم که مسلمان نیستند ولى در اجراى مقررات اخلاقى قرآنى از ما پیشى گرفته‌اند و طبیعى است که رفاه و آسایش دنیوى را نصیب خود کرده باشند. حضرت على علیه السلام مى فرماید بهوش باشید دیگران در عمل به قرآن بر شما پیشى نگیرند. اگر اقوامى در شرق و غرب عالم، بر ما در عمل به موازین اخلاق قرآنى پیشى بگیرند حتماً از مزایاى دنیوى آن برخوردار مى شوند ولو مسلمان نباشند و اگر ما آن موازین اخلاق قرآنى را در عمل محترم نشمریم و به آن بى اعتنا باشیم یا خداى ناکرده به آن پشت کنیم و بر خلاف آن رفتار نماییم حتماً ضربه مى خوریم و عقب مى مانیم ولو مؤکداً مدعى مسلمانى و تشیع باشیم.
مزیت ایمان به قیامت
در ایمان به قیامت قبل از این که آثار اخلاقى آن مطرح شود، اعتقاد به اصول به میان مى آید. در قرآن تمام آنچه در عمل براى هدایت بشر لازم است ذکر شده ولى اهل تقوى از مزایاى آن به طور کامل برخوردار مى شوند و اهل تقوى نیز در درجۀ اول با ایمانشان به عالم غیب یعنى اعتقاد به توحید و وحى و معاد از دیگران تمیز داده مى شوند. کسى که پیرو کامل قرآن است نه فقط آیات اخلاقى را اجرا مى کند، چون یقین به غیب دارد، در نتیجۀ آن یقین، مجرى تمام احکامى است که در قرآن براى سعادت دنیوى و اخروى بشر ذکر شده است. پس مسلمان حقیقى با عمل به قرآن تضمین کنندۀ سعادت دنیوى و فلاح اخروى خود مى‌شود یعنى مزیت اعتقاد به قیامت در رساندن انسان به کمال و در تحصیل عاقبت خیر در دنیا و آخرت است؛ ولى آنها که بدون اعتقاد به قیامت فقط به مراعات اخلاق فردى و اجتماعى مى پردازند، ممکن است به پیشرفت دنیوى برسند اما هیچ ضمانتى براى آسایش معنوى و فلاح اخروى آنها وجود ندارد لذا از نکات مهمى که در بسیارى از جوامع مادی‌گراى توسعه یافتۀ امروز مشاهده مى شود احساس پوچى و غربت و تنگناى معنوى است و همین احساس، خردمندان آنها را به سمت آموزه هاى معنوى بویژه معنویت اسلامى که در قرآن ، بدون هیچ تحریفى ، به بشریت هدیه شده ، مى کشاند. بعلاوه باید توجه داشت که توسعه یافتگى به تنهایى دربرگیرندۀ پایدارى نیست یعنى ممکن است با گذر زمان گرفتار آفت شود و بشریت را به مصیبت مبتلا سازد همچون مصیبت جنگهاى جهانخوارانۀ صد سال اخیر، یا ممکن است به تبعیض فاحش بین جوامع بشرى بیانجامد و در عین تحقق نوعى توسعه یافتگى در برخى کشورها، متقابلاً براثر اعمال سیاستهاى طاغوتى و مستکبرانه، شاهد تضعیف و انحطاط اقوام دیگر و استثمار آنها به دست همان به رفاه رسیدگان باشیم و در نتیجۀ آن، ستم و نفرت و خشونت و تبعیض و بهره کشى، در مقیاس جهانى شدت گیرد و این واقعیتى است که در گوشه و کنار این کرۀ خاکى امروزه شاهد تلخیهاى آنیم.
زمینه های احکام
اعتقاد به خدا وقتى وارد قلب شد به ایمان تبدیل مى شود و ماحصل ایمان قلبى ، اطاعت از خدا و پیامبر است ؛ در سایۀ پیوند با خدا ایمان تقویت و اطاعت کاملتر مى شود. پیوند با خدا و اطاعت از فرمان او فقط شعار نیست بلکه عمل صالح است و هر اقدام عملى و اصلاحى، آدابى دارد که کلیات آن به صورت احکام در قرآن آمده است؛ احکام عبادات؛ به غیر از آن، کلیات احکام اجتماعى یا معاملات با دیگران نیز در قرآن ذکر شده و نیز احکام خودسازى. در واقع درک معنویت قرآنى و روزى گرفتن از آن ، رموز و شیوه هایى دارد که در ابعاد مختلف در مجموعۀ احکام قرآنى ذکر شده و جزئیات آن را همان گونه که پیامبر فرموده است از خود او مى گیریم و او است که صراط مستقیم را معرفى مى کند و به ما نشان مى دهد.