امر به معروف و نهی از منکر به دونه تردید مهمترین واجب و سنت الهی است تا جایی که مولای متقیان همه واجبات را در برابر آن چون قطره ای مقابل دریا بر می‌شمرد. اما کاری با این اهمیت را می‌توان بدون روش مشخص و تدبیر به سرانجام رساند؟ قطعاً چنین چیزی ممکن نیست و مشکل اصلی ما نیز برای انتقال ارزش‌ها به نسل های بعدی در همین نکته نهفته است. در زیر به چند نمونه خاص در رابطه با تبلیغ دین و امر به معروف و نهی از منکر در سیره و کلام امام عسکری (ع) اشاره می‌نماییم.
فروع دینی که گرد غبار روی آن نشسته!
یکی از فروع دین که در روزگار ما به فراموشی سپرده شده و کمتر مورد توجه حتی مومنان قرار می‌گیرد تولی و تبری است. تولی موجب ازدیاد محبت و دوستی ها در بین اهل ایمان شده و تبری نوعی از نهی منکر است که اثرات فراوانی دارد و دفع کننده و مانع خوبی در برابر معاصی و باطل هاست. البته ناگفته نماند ما بیش از تولی، از تبری غافل شده ایم!
امام حسن عسکری (ع) می‌فرماید: «دوست داشتن نیکان، همدیگر را، ثواب برای نیکان است. و دوستی اهل فجور نسبت به نیکان فضیلتی برای نیکان است و بغض فاجرها برای نیکان، زینت نیکان و بغض نیکان برای اهل فجور، خواری برای آنهاست.» (همان، ص487)
تصویرگری اعمال نیک و بد
قسمت عمده ای از آیات قرآن کریم به بیان پاداش ها و عقاب ها می‌پردازد که هم انگیزه‌ای برای انجام اعمال صالح شده و هم مانعی از ارتکاب معاصی و منکرات.
لذا یکی از موثرترین شیوه های تبلیغ دین همین تصویرگری روشن از آثار اعمال خوب و بد بندگان است.
یکی از اصحاب امام می‌گوید شنیدم که حضرت فرمود: «بهشت دری به نام المعروف (نیکوکاری) دارد که تنها نیکوکاران از آن در وارد میشوند.» من در دل خدا را سپاس گفتم و شاد شدم که برخی نیازهای مردم را برآورده میکنم. حضرت نگاهی به من انداخت و فرمود: «آری! به همین شیوه باقی بمان؛ زیرا آنان که در دنیا نیکی کرده باشند، در آخرت نیز اهل نیکی خواهند بود. ای ابوهاشم! خداوند تو را در زمره آنان قرار دهد و مشمول رحمت خود گرداند.» (بحارالانوار، ج50، ص258)
این روش امام برای تصویرگری عاقبت زیبا و روشن یارانش بیشترین انگیزه را در دل آنان ایجاد می‌نمود.
بالعکس آن نیز در بیان عواقب اعمال و گناهان در کلام حضرت مشاهده می‌شود. امام در پاسخ نامه علی بن بشر که در بستر بیماری بود نوشت: «ما نامه ات را خواندیم و از خدا بهبودی تو را خواستیم. خدای متعال از حالا چهل و نه سال به عمرت افزود. خدا را شکر و سپاس گوی، در این مدت کارهای نیک و آنچه دوست داری انجام بده و اگر به گناه آلوده شدی از کوتاه شدن عمر خود ایمن نباش؛ زیرا خداوند آنچه بخواهد انجام خواهد داد.»
جالب است که علی بن بشر به قدری تحت تاثیر انذار و تبشیر امام قرار گرفت که همان لحظه کنیزش را در راه خدا آزاد نمود و جالب‌تر اینکه سه روز بعد دقیقاً سه برابر آنچه صدقه داده بود برایش هدیه آوردند! (هدایه الکبری، ص341)
شیعه واقعی متواضع است
تواضع از قوی ترین عوامل جذب دیگران و نشان دادن زیبایی دین است. آن حضرت می‌فرمود: کسی که به حقوق مردم آشناتر از دیگران باشد و به ادای آن اهتمام ورزد، نزد خدا مقامی برتر از دیگران دارد و کسی که در دنیا در برابر برادران مؤمن خویش تواضع و فروتنی کند، نزد خدا در زمره صدیقین و از شیعیان واقعی علی بن ابی طالب (ع) خواهد بود.
سپس امام به ماجرای پدر و پسری که میهمان امیرالمومنین بودند اشاره نمود که مولای متقیان خود با اصرار و برای جلب رضایت خدا با پارچ و تشت دست و پای پدر را شست و قنبر را موظف به شستن دست‌های پسر نمود تا بین پدر و پسر در تکریم تفاوت باشد.
آنگاه امام حسن عسکری (ع) فرمود: شیعه واقعی کسی است که در این موارد از علی (ع) پیروی کند.» (احتجاج، ج۲، ص ۲۶۷)
