سبحان برجی- از دو، سه سال گذشته واژه فتنه زیاد به گوش ما خورده و خاطرات تلخی را به یاد ما می‌آورد ما به دنبال این هستیم که بدانیم به مسئله فتنه در نهج البلاغه و کلام امیرالمومنین چه توجهی شده است.

منشأ فتنه و فسادها در میان مردم
امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) در خطبه پنجاه نهج البلاغه می‌فرمایند: منشأ فتنه و فسادها در میان مردم پیروی از خواهش‌های نفس است و احکامی که بر خلاف شرع صادر گردد؛ چرا که کتاب خدا قرآن کریم با آن خواهشها و حکمها مخالف است.

علت فتنه چیست؟
علت فتنه آن است که گروهی از مردم دیگران را بر خواهش‌ها و حکم‌های برخلاف دین یاری و پیروی می‌کنند(چون حق و باطل را درهم می‌نمایند و فتنه و فساد ظاهر می‌شود پس اگر باطل با حق درهم نمی‌شد راه حق برخواهان آن پوشیده نمی‌گردید و اگر حق در میان باطل پنهان نمی‌بود دشمنان هرگز نمی‌توانستند از آن بدگویی کنند. اما چون قسمتی از حق و قسمتی را باطل فرا گرفته و درهم می‌گردد پس آنگاه شیطان بر دوستان خود تسلط پیدا می‌کند. برای اضلال و گمراهی فرصت بدست آورده و باطل را در نظر خواهان حق جلوه می‌دهد و راه بدگویی را برای دشمنان دین باز می‌نماید و کسانی که لطف خدا شامل حالشان گردیده است از اضلال و گمراهی شیطان نجات می‌یابند و از آمیزش حق با باطل در شبه نمی‌افتند.1
و گاهی نیز برخی سخن‌های نابجا و نسنجیده موجب بوجود آمدن فتنه‌هایی بزرگ می‌شود و چه زیبا فرموده است امیرالمومنین علی(علیه السلام)؛ رب فتنه أثارها قول: غرض این است که بی تأمل سخن نباید گفت، چه بسیارست که فتنه بمجرد  سخنی برانگیخته می‌شود. 2
داخل پرانتز لازم است از این سخن حضرت استفاده کنم که خود توصیه‌ای بزرگ است به افراد در انتخاب الفاظ و واژه‌ها جانب احترام را رعایت کنند و هر لفظی را که به ذهن متبادر می‌شود را بیان نکنند و توجه داشته باشند که از شخصی صحبت می‌کنند که در دوره‌های تاریخی مختلف افتخار خدمت به اسلام و انقلاب را دارد و پیرو خط فقاهت و مرجعیت است. و این سخن امیرالمومنین در مورد اندیشه جناب آقای عسگراولادی صادق است که حضرت فرمودند: اندیشه مرد کهنسال را در جنگ و هر کاری از توانایی و دلاوری جوان بیشتر دوست دارم زیرا جوان بر اثر کمی آزمایش ممکن است مغرور شده خود و یارانش را تباه سازد و همچنین به این صورت نیز روایت شده است: رأی و اندیشه کهنسال را بیشتر دوست دارم از حضور جوان.3
4
حضرت علی(ع) در خطبه پنج نهج البلاغه راه مبارزه با فتنه را این طور بیان می‌کنند.
حضرت فتنه‌ها را به امواج کوبنده و شکننده تشبیه می‌کند و برای مقابله با آن به استفاده از کشتی‌های نجات توصیه می‌کند و مراد از کشتیهای نجات، کشتیهای محکم و بزرگی است که توانایی برشکافتن امواج و رساندن سرنشینان را به ساحل نجات دارد و منظور در این جا رهبران الهی و مخصوصا اهل بیت پیامبر(ص) است.
و این پیروی از اهل بیت پیامبر(ص) و امام حسین(علیه السلام) موجب شد تا مردم بتوانند بر فتنه 88 پیروز شوند باز هم تفکری عاشورایی انقلاب ما را از این مرحله حساس نجات داد و حماسه‌ای به نام 9 دی را در تاریخ ثبت و ضبط کرد.
اگر تب برتری جویی‌ها و تفاخر شکسته شود بیشترین مشکلات جوامع بشری حل خواهد شد.
درست است که طالبان مقام و قدرت هر کدام زیر چتر دفاع از حقوق جامعه و حفظ ارزشها پنهان می‌شوند ولی چه کسی است که ندانداینها همه بهانه رسیدن به مقام و وسیله برتری‌جویی بر دیگران است.
مسأله خلافت و حکومت که گروهی یقه برای آن چاک می‌کنند و هر کار خلافی را برای وصول به آن مجاز می‌شمرند و انجام می‌دهند اما امام پرده از ماهیت آن بر می‌دارد و می‌فرماید: این زمامداری بر مردم آبی متعفن و لقمه‌ای گلوگیر است البته رجال الهی به استقبال این امر می‌روند تا ناراحتی‌های آن را به خاطر خدا تحمل کنند و آسایش و آرامش خود را فدای خدمت به دین خدا و بندگان او نمایند. امام صادق (علیه السلام) وقتی به مسأله‌ای همچون فتنه می‌رسند از خداوند این طور تقاضا می‌کنند: «خدایا بصیرت را هنگام درهم ریختن امور بر اثر فتنه نصیبم بفرما». 5

پاورقی:
1-    شریف الرضی، محمد بن حسین، ترجمه و شرح نهج البلاغه، (فیض الاسلام، ج1، ص38)
2-    شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غرر الحکم و درالکلم، ج4، ص60
3-    ترجمه و شرح نهج البلاغه به قلم فیض الاسلام حکمت 83، ص1124 (6 جلدی در یک مجلد)
4-    پیام امام شرح تازه و جامعی در نهج البلاغه، ج1، ص435
5-    کافی، ج2، ص592