در سند چشم انداز بیست ساله کشور، مساله کسب رتبه نخست منطقه ای در مباحث علمی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی،نظامی و ... به عنوان هدف دیده شده است. این بدان معنی است که ما رقبای جدی در منطقه داریم، که آنها هم چشم به سکوی نخست دارند
در سند چشم انداز بیست ساله کشور، مساله کسب رتبه نخست منطقه ای در مباحث علمی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی،نظامی و ... به عنوان هدف دیده شده است. این بدان معنی است که ما رقبای جدی در منطقه داریم، که آنها هم چشم به سکوی نخست دارند و کم هم تلاش نمی کنند. دکتر حسن لاسجردی کارشناس امور بین الملل اعتقاد دارد ترکیه جدی ترین رقیب ما در این مساله است.
آقای دکتر! کشورهای دیگر به خصوص کشورهای همسایه ما مشابه چنین سندی را تنظیم کرده‌اند یا خیر؟
به هر حال برنامه‌ریزی یکی از نکات بسیار مهم برای کشورها است. برخی از کشورهای منطقه از جمله ترکیه برنامه چشم‌انداز دارند که نام برنامه‌ای که ترک‌ها دارند 2023 است. سال 1923 آغاز جمهوریت در ترکیه است، دولت جدید به مناسبت 100 سالگی حکومت دموکراتیک در ترکیه برنامه‌ای با عنوان 2023 برنامه‌ریزی کرده است که به عنوان یک برنامه بنیادی یا بالادستی برخی از دورنماها و برنامه‌های درازمدت خود را از قبیل دموکراسی، استقرار حکومت، حقوق بشر و دیگر چیزهایی را که در این حوزه هست، پایه‌گذاری و پیگیری کند.
این سند به چه سبکی تنظیم شده است؟
فضایی که ترک‌ها طراحی کرده‌اند، مثل اغلب سندهای بنیادین یک سند بلندمدت کاری برای ارتقای کشور ترکیه است، چیزی شبیه به برنامه توسعه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی‌ای است که ما طراحی کرده‌ایم. آنها این سند را بر اساس ویرایش های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی منتهی بر مبنای 100 سالگی جمهوریت در ترکیه طراحی کرده‌اند.
این کار از کجا شروع شده است؟
از دوره دوم حکومت اردوغان شروع شده و این برنامه محصول دولت اردوغان است. اردوغان برای این که نشان بدهد اولاً یک برنامه بلندمدت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دارد و ثانیاً می‌خواهد استانداردهای امروزی را در جامعه پیگیری کند و مهم‌تر از همه این که دولت اردوغان به دلیل مجموعه تبلیغاتی که علیه دولت اسلام‌گرا به‌ویژه در چهار ساله اول داشته است که اسلام‌گراها دارند به سمت حکومت دینی یا ایدئولوژیک می‌روند، برنامه 2023 را طراحی کردند تا نشان بدهند افکار و اندیشه‌های بلندمدتشان با رویکردهای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی موضوع جمهوریت یا دموکراسی‌خواهی در ترکیه همراه است. با این ذهنیت این سند را ارائه کردند.
تا کنون چقدر به اهدافشان رسیده‌اند؟
چیزی که آنها اعلام کرده‌اند، چون پیوست‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی دارد، به نظر من در حوزه اقتصاد پیشرفت‌های بسیار خوبی داشته‌اند. در آغاز سال 2000 که اردوغان و تیم او مسئولیت ترکیه را قبول کردند، بدهی و کسری بودجه سنگینی داشتند، تورم در ترکیه بیداد می‌کرد، وضع صنایع بسیار نامناسب و تورم تا سه رقم هم رسیده بود و سرمایه‌گذاری ترک‌ها هم قابل ملاحظه نبود.
در حال حاضر به نظر می‌رسد لااقل استانداردها و اعداد و ارقام اقتصادی ترک‌ها پیشرفت فوق‌العاده چشمگیری داشته‌اند تا جایی که در حال حاضر شانزدهمین اقتصاد جهان هستند. شاید یکی از نکات مهمی که در دوره دوم ریاست جمهوری، اسلام‌گراها موفق شدند حکومت را در دست بگیرند و در انتخابات پیروز شوند به خاطر این است که توانستند مبانی یا شاخص‌های اقتصادی بسیار پررنگی را در ترکیه به وجود بیاورند. اقتصاد ترکیه در حال حاضر از نظر تورم تک رقمی شده و بخش اعظم بدهی‌های خارجی خود را تأدیه و صنعت توریسم آن رشد بسیار بالایی کرده است. دانش فنی‌ای که ترک‌ها در ده پانزده سال گذشته در انواع و اقسام بخش‌ها مثل ساختمان‌سازی، انرژی و توریسم و خدمات صنایع هوایی به دست آورده‌اند، فوق‌العاده پیشرفته است.
کارگران ترک در خارج از ترکیه به‌ویژه آلمان اقامت دارند و بیش از پنج میلیون نفرند. دولت ترکیه توانسته است ارتباطش را با آنها ساماندهی مجدد کند.
بیمه اجتماعی را ساماندهی جدی کرده‌اند. در مجموع عوامل اقتصادی، سیاسی و فرهنگی جامعه ترکیه بر اساس سند 2023 رشد مناسبی را نشان می‌دهد. تا آنجایی که من مطالعه کرده‌ام، عدد و رقم ارائه نکرده‌اند، اما تلاش می‌کنند در 2023 جشن بلوغ جمهوریت را بگیرند و نشان بدهند جامعه ترکیه از نظر استانداردهای جمهوریت، دموکراسی، بحث‌های مرتبط با مردم‌سالاری، داشتن برخی از شاخص‌ها مثل اقتصاد مناسب، رفاه مناسب، دسترسی به اطلاعات، رسانه مناسب، آموزش، رسیدگی به اقلیت، ثبات و آرامش روانی‌ای که در یک جامعه دموکراتیک اهمیت دارد، آزادی فکر، اندیشه و بیان که از جمله عوامل فرهنگی است، ارتقای برخی از شاخص‌ها مثل سواد، بهداشت، کتابخوانی، دانشگاه‌ها و کالج‌های معتبر علمی و... کارهایی است که در این سند مورد توجه قرار گرفته و در مجموع مواردی که در سال‌های اخیر به عنوان احیای امپراتوری عثمانی یا (Neo Osmanism) مطرح شده است، اینها به دنبال آن هستند که در سال 2023 بتوانند قدرت اول سیاسی، اقتصادی و فرهنگی منطقه را از آن خود کنند.
پس یکی از رقبای جدی ما در این زمینه ترکیه است.
به‌طور حتم بله.
رقیب دیگری هم داریم؟
در منطقه ترکیه است که برنامه رسمی دارد و آن را اعلام هم کرده است. کشورهای دیگر برنامه دارند، ولی اسم و عنوان مشخصی ندارد. عربستان در این فضا می‌تواند برنامه منسجمی داشته باشد. عراقی‌ها اگر بتوانند آرامش و ثبات در کنار بازسازی و در اختیار بودن حداقل معیشت را در جامعه‌شان به وجود بیاورند، آنها هم این پتانسیل را دارند، اما همان طور که اشاره کردم به‌جز ترک‌ها که در حال حاضر موضوع 2023 را مطرح کرده‌اند، دیگر کشورهای بزرگ منطقه تا آنجایی که من اطلاع دارم برنامه منسجمی را به عنوان یک (Proposal) یا یک طرح مشخص و روشن ارائه کرده باشند، ندارند.
عربستان و عراق می‌توانند برای ما رقیب جدی‌ای باشند؟
بعید می‌دانم با فاصله‌ای که ما در جاهای مختلف از آنها داریم، در حال حاضر رقیب ما باشند. شاید گذر زمان باعث شود آنها بتوانند در حوزه اقتصادی با ما رقابت کنند، اما در حوزه فرهنگ فکر می‌کنم دستشان چندان پر نیست. همچنین عربستان در حوزه‌های اجتماعی که یکی از شاخص‌های مهم توسعه است، کاستی‌های فراوانی دارد و نمی‌تواند در این عرصه رقابت کند.
ظاهراً ترکیه قرار است نسبت به ما دو سال زودتر از 2023 به اهداف چشم‌انداز خود برسد.
همه کشورهایی که بحث چشم‌انداز در آنها مطرح است، هر سال یک درجه سرعت و دستیابی را اعلام می‌کنند. ترک‌ها با این شتابی که الان دارند، بعید است از تاریخ اعلام‌شده عقب‌تر بروند و بعید نیست که زودتر دست یابند، چون در حال حاضر فرصت سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی مناسبی دارند و بسیاری از سیاست‌های ترکیه می‌تواند در این فضا تفسیر شود.
به فرض رقم مجامع شعری، ادبی، رسانه‌ها جوایزی که بعضاً در جامعه ترکیه مرسوم شده است، دانشگاه‌های خصوصی و غیر خصوصی و دولتی و غیر دولتی که در حال حاضر در ترکیه رشد و نمو کرده‌اند. همکاری‌های هنری مثل تئاتر و... در مجموع شرایط این پرش و جهشی که اشاره شد، در جامعه ترکیه موجود هست. فکر می‌کنم جامعه ترکیه حداکثر تا سال 2023 بتواند به این اهداف جامه عمل بپوشاند.
آقای دکتر! کشورهای دیگر به خصوص کشورهای همسایه ما مشابه چنین سندی را تنظیم کرده‌اند یا خیر؟
به هر حال برنامه‌ریزی یکی از نکات بسیار مهم برای کشورها است. برخی از کشورهای منطقه از جمله ترکیه برنامه چشم‌انداز دارند که نام برنامه‌ای که ترک‌ها دارند 2023 است. سال 1923 آغاز جمهوریت در ترکیه است، دولت جدید به مناسبت 100 سالگی حکومت دموکراتیک در ترکیه برنامه‌ای با عنوان 2023 برنامه‌ریزی کرده است که به عنوان یک برنامه بنیادی یا بالادستی برخی از دورنماها و برنامه‌های درازمدت خود را از قبیل دموکراسی، استقرار حکومت، حقوق بشر و دیگر چیزهایی را که در این حوزه هست، پایه‌گذاری و پیگیری کند.
این سند به چه سبکی تنظیم شده است؟
فضایی که ترک‌ها طراحی کرده‌اند، مثل اغلب سندهای بنیادین یک سند بلندمدت کاری برای ارتقای کشور ترکیه است، چیزی شبیه به برنامه توسعه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی‌ای است که ما طراحی کرده‌ایم. آنها این سند را بر اساس ویرایش های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی منتهی بر مبنای 100 سالگی جمهوریت در ترکیه طراحی کرده‌اند.
این کار از کجا شروع شده است؟
از دوره دوم حکومت اردوغان شروع شده و این برنامه محصول دولت اردوغان است. اردوغان برای این که نشان بدهد اولاً یک برنامه بلندمدت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دارد و ثانیاً می‌خواهد استانداردهای امروزی را در جامعه پیگیری کند و مهم‌تر از همه این که دولت اردوغان به دلیل مجموعه تبلیغاتی که علیه دولت اسلام‌گرا به‌ویژه در چهار ساله اول داشته است که اسلام‌گراها دارند به سمت حکومت دینی یا ایدئولوژیک می‌روند، برنامه 2023 را طراحی کردند تا نشان بدهند افکار و اندیشه‌های بلندمدتشان با رویکردهای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی موضوع جمهوریت یا دموکراسی‌خواهی در ترکیه همراه است. با این ذهنیت این سند را ارائه کردند.
تا کنون چقدر به اهدافشان رسیده‌اند؟
چیزی که آنها اعلام کرده‌اند، چون پیوست‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی دارد، به نظر من در حوزه اقتصاد پیشرفت‌های بسیار خوبی داشته‌اند. در آغاز سال 2000 که اردوغان و تیم او مسئولیت ترکیه را قبول کردند، بدهی و کسری بودجه سنگینی داشتند، تورم در ترکیه بیداد می‌کرد، وضع صنایع بسیار نامناسب و تورم تا سه رقم هم رسیده بود و سرمایه‌گذاری ترک‌ها هم قابل ملاحظه نبود.
در حال حاضر به نظر می‌رسد لااقل استانداردها و اعداد و ارقام اقتصادی ترک‌ها پیشرفت فوق‌العاده چشمگیری داشته‌اند تا جایی که در حال حاضر شانزدهمین اقتصاد جهان هستند. شاید یکی از نکات مهمی که در دوره دوم ریاست جمهوری، اسلام‌گراها موفق شدند حکومت را در دست بگیرند و در انتخابات پیروز شوند به خاطر این است که توانستند مبانی یا شاخص‌های اقتصادی بسیار پررنگی را در ترکیه به وجود بیاورند. اقتصاد ترکیه در حال حاضر از نظر تورم تک رقمی شده و بخش اعظم بدهی‌های خارجی خود را تأدیه و صنعت توریسم آن رشد بسیار بالایی کرده است. دانش فنی‌ای که ترک‌ها در ده پانزده سال گذشته در انواع و اقسام بخش‌ها مثل ساختمان‌سازی، انرژی و توریسم و خدمات صنایع هوایی به دست آورده‌اند، فوق‌العاده پیشرفته است.
کارگران ترک در خارج از ترکیه به‌ویژه آلمان اقامت دارند و بیش از پنج میلیون نفرند. دولت ترکیه توانسته است ارتباطش را با آنها ساماندهی مجدد کند.
بیمه اجتماعی را ساماندهی جدی کرده‌اند. در مجموع عوامل اقتصادی، سیاسی و فرهنگی جامعه ترکیه بر اساس سند 2023 رشد مناسبی را نشان می‌دهد. تا آنجایی که من مطالعه کرده‌ام، عدد و رقم ارائه نکرده‌اند، اما تلاش می‌کنند در 2023 جشن بلوغ جمهوریت را بگیرند و نشان بدهند جامعه ترکیه از نظر استانداردهای جمهوریت، دموکراسی، بحث‌های مرتبط با مردم‌سالاری، داشتن برخی از شاخص‌ها مثل اقتصاد مناسب، رفاه مناسب، دسترسی به اطلاعات، رسانه مناسب، آموزش، رسیدگی به اقلیت، ثبات و آرامش روانی‌ای که در یک جامعه دموکراتیک اهمیت دارد، آزادی فکر، اندیشه و بیان که از جمله عوامل فرهنگی است، ارتقای برخی از شاخص‌ها مثل سواد، بهداشت، کتابخوانی، دانشگاه‌ها و کالج‌های معتبر علمی و... کارهایی است که در این سند مورد توجه قرار گرفته و در مجموع مواردی که در سال‌های اخیر به عنوان احیای امپراتوری عثمانی یا (Neo Osmanism) مطرح شده است، اینها به دنبال آن هستند که در سال 2023 بتوانند قدرت اول سیاسی، اقتصادی و فرهنگی منطقه را از آن خود کنند.
پس یکی از رقبای جدی ما در این زمینه ترکیه است.
به‌طور حتم بله.
رقیب دیگری هم داریم؟
در منطقه ترکیه است که برنامه رسمی دارد و آن را اعلام هم کرده است. کشورهای دیگر برنامه دارند، ولی اسم و عنوان مشخصی ندارد. عربستان در این فضا می‌تواند برنامه منسجمی داشته باشد. عراقی‌ها اگر بتوانند آرامش و ثبات در کنار بازسازی و در اختیار بودن حداقل معیشت را در جامعه‌شان به وجود بیاورند، آنها هم این پتانسیل را دارند، اما همان طور که اشاره کردم به‌جز ترک‌ها که در حال حاضر موضوع 2023 را مطرح کرده‌اند، دیگر کشورهای بزرگ منطقه تا آنجایی که من اطلاع دارم برنامه منسجمی را به عنوان یک (Proposal) یا یک طرح مشخص و روشن ارائه کرده باشند، ندارند.
عربستان و عراق می‌توانند برای ما رقیب جدی‌ای باشند؟
بعید می‌دانم با فاصله‌ای که ما در جاهای مختلف از آنها داریم، در حال حاضر رقیب ما باشند. شاید گذر زمان باعث شود آنها بتوانند در حوزه اقتصادی با ما رقابت کنند، اما در حوزه فرهنگ فکر می‌کنم دستشان چندان پر نیست. همچنین عربستان در حوزه‌های اجتماعی که یکی از شاخص‌های مهم توسعه است، کاستی‌های فراوانی دارد و نمی‌تواند در این عرصه رقابت کند.
ظاهراً ترکیه قرار است نسبت به ما دو سال زودتر از 2023 به اهداف چشم‌انداز خود برسد.
همه کشورهایی که بحث چشم‌انداز در آنها مطرح است، هر سال یک درجه سرعت و دستیابی را اعلام می‌کنند. ترک‌ها با این شتابی که الان دارند، بعید است از تاریخ اعلام‌شده عقب‌تر بروند و بعید نیست که زودتر دست یابند، چون در حال حاضر فرصت سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی مناسبی دارند و بسیاری از سیاست‌های ترکیه می‌تواند در این فضا تفسیر شود.
به فرض رقم مجامع شعری، ادبی، رسانه‌ها جوایزی که بعضاً در جامعه ترکیه مرسوم شده است، دانشگاه‌های خصوصی و غیر خصوصی و دولتی و غیر دولتی که در حال حاضر در ترکیه رشد و نمو کرده‌اند. همکاری‌های هنری مثل تئاتر و... در مجموع شرایط این پرش و جهشی که اشاره شد، در جامعه ترکیه موجود هست. فکر می‌کنم جامعه ترکیه حداکثر تا سال 2023 بتواند به این اهداف جامه عمل بپوشاند.