
سید فرشاد عریضی- سبک زندگی بشر تحت تأثیر عوامل گوناگون محیطی از دیرباز تاکنون دستخوش تغییراتی شده است. رسانهها و محصولات رسانهای یکی از مهمترین این عوامل هستند. رسانهها در جهان امروز مرزها را درنوردیده و به دوردستترین و دستنیافتنی ترین نقاط رخنه کردهاند. هر چقدر میزان مواجهه بشر با رسانهها کمتر باشد، سبک زندگی باثباتتری خواهد داشت.
امروزه با پیشرفت ارتباطات جوامع دستخوش تغییرات بسیاری شدهاند. رسانههای همگانی مانند تلویزیون و ماهواره در سطح جامعه جایگاهی را اشغال کردهاندکه از آن جایگاه بطور فزاینده چه در سطح ملی و بین المللی مطرح شدهاند. از آنجا که فرهنگ از طریق رسانه های جمعی جریان مییابد، اشکال متفاوت زندگی توسعه می یابند. در این رابطه میتوان گفت رسانهها بر شیوه های زندگی و سلیقه های عمومی در جامعه تاثیر میگذارند.
در عصر انفجار اطلاعات، رسانهها به ابزاری برای «جنگ نرم»، «پدافند غیرعامل» و «هجمه فرهنگی» بدل شدهاند. در شرایط کنونی بسیاری از کشورها با ابزار رسانه هم در پی تثبیت فرهنگ خودی و واکسینه کردن آن در برابر هجوم فرهنگی ممالک بیگانه برمیآیند هم این ابزار را برای معرفی فرهنگ خویش بهکار میگیرند. قدرت رسانه روزبهروز فزونی میگیرد، از همین رو حکومتها دیگر چون گذشته به رسانه به عنوان ابزاری برای اطلاعرسانی و سرگرمسازی نگاه نمیکنند، بلکه رسانه برای آنها حکم یک اسلحه کارآمد را پیدا کرده که میتواند در عرصه «جنگ نرم» بسیار مؤثر واقع شود و زمینه استیلای فرهنگی بر دیگر کشورها را فراهم آورد. بالطبع در این میان حکومتهایی که به ابزارهای رسانهای پیشرفتهتری مجهز باشند یا محصولات رسانهای جذابتر و دلفریبتری را تدارک دیده و عرضه کنند، پیشروی فرهنگی بیشتر و سریعتری را تجربه خواهند کرد. بر اساس صاحب نظران و تئوری پردازان علوم ارتباطی و اجتماعی می توان گفت سبک زندگی عبارت از شیوه زندگی کردن است که شامل رفتارهای عینی در قالب مصرف میشود. سبک زندگی عبارت است از نحوه ساماندهی زندگی برای تحقق نیازها و خواسته ها با بکارگیری مجموعه ای از رفتارهاست که از طریق نحوه صرف زمان، پول و مواد در ابعاد، انتخاب اشیا» مصرفی، انتخاب علائق و ترجیحات (سلیقه)و انتخاب ادراک خاص از اشیا» مصرفی-رفتارهای مصرفی و سلیقه خاص انجام میگیرد. سبک زندگی دارای دو بعد است: بعد اول آن مربوط به مصرف عینی/ مادی (انواع انتخاب، نوع کاربرد امکانات) شامل مصرف امور مادی و اجتماعی و فرهنگی است. بعد دوم مصرف ذهنی/ غیر عینی: نحوه انتخاب، نحوه کاربرد (امکانات) شامل علائق، ترجیحات که مساوی است با سلیقه و ادراک از امور است. زیرا ادراک و سلیقه از امور بطور مستقیم قابل رویت و شناسایی نیستند، بلکه با واسطه رفتارها، نمادها و نشانه هایی که انسان بکار می برد عینیت مییابند.
در نظریه های ارتباطی چهار عنصر نیاز، آرامش، آسایش و سعادت محور اصلی توجه به نوع استفاده از یک نوع کالا در هر فرهنگی است. نیاز برگرفته از یک غریزه انسانی است که در نهاد بشر نهاده شده و شامل نیاز به خوردن ، آشامیدن و نیاز به داشتن چیزهای مختلف که به همراه آن جهت رفع این نیاز آرامش و آسایش قابل طرح است . آرامش بعد روانی رفع نیاز و آسایش بعد جسمانی در جهت مصرف کالایی خاص می باشد. نهایت اینکه سعادت هنگامی طرح میشود که رفع نیاز زمینه برآوردن سعادتی خاص را برای بشر و انسان امروز فراهم سازد . در برخی از فرهنگها سعادت همان کسب بالاترین لذت و کامجویی است ودر برخی فرهنگ ها معنای دیگر و اخروی پیدا می کند. ما باید سبک زندگی را با شرایط امروز تعریف کنیم. تعریفی که با استناد به معارف ناب آسمانی تضمین کننده سعادت دنیوی و اخروی باشد و از سویی نسبت آرامش و آسایش را هم به هم نریزد و نیاز کاذب ایجاد نکند و نیازهای واقعی را برآورده سازد.