وضعیت تولید در صنعت دخانیات کشور چگونه است؟ آیا تولید داخل توان پاسخگویی به نیاز داخل را دارد؟
میزان مصرف بر اساس آمار منتشر شده از سوی نهادهای متولی سالانه در حدود ۶۱ تا ۷۱ میلیارد نخ سیگار است که این میزان مصرف به سه طریق یعنی کمتر از ۳۰ درصد تولید داخل، ۳۰ درصد تولید مشارکتی یعنی تولید سیگار از سوی شرکت‌های خارجی در داخل و یا واردات سیگار انجام می‌شود به عبارت دیگر تولید داخل تنها در حدود ۴۰ میلیارد نخ سیگار به صورت رسمی تولید و یا وارد می‌شود.
با این حساب ۲۰ تا ۲۱ میلیارد نخ سیگار دیگر چگونه تامین می‌شود؟
در حدود یک سوم سیگار مورد نیاز کشور سالانه از طریق قاچاق این محصول به کشور از مبادی رسمی و غیر رسمی کشور تامین می‌شود. البته باید به این نکته توجه کرد که میزان قاچاق سیگار در کشور به هیچ وجه مشخص نیست و اعداد و آمار منتشر شده از سوی نهادهای متولی تنها حدس و گمان و تخمین است که نمی‌توان قطعیت آن را اثبات کرد بر اساس همین آمار است که سالانه در حدود ۲۰ الی ۲۵ میلیارد نخ سیگار به کشور قاچاق می‌شود و هیچ فرد یا نهادی نمی‌تواند این ارقام را رد کند و یا آنها را اثبات کند آنچنان که نمی‌توان آمار میزان مصرف کنندگان سیگار را اثبات کرد.
وضعیت صنعت دخانیات کشور چگونه است؟
صنعت دخانیات از دیرباز تا به امروز یکی از صنایع سود ده و درآمدزای کشور بوده است این صنعت چه در سالهای قبل از انقلاب اسلامی و چه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی صنعتی سود ده و درآمدزا بوده و هست. با این حال میزان تولید آن در تمامی این سال‌ها با فراز و فرود روبرو بوده و تا به امروز نیز نتوانسته به صورت کامل نیاز داخل را تامین کند و همیشه در کنار تولید داخل بخشی از نیاز کشور از طریق واردات انجام شده است.
با این حال این صنعت در هیچ دوره‌ای به اندازه چهار سال پیش وضعیت بغرنج و نابسامانی نداشته است و وضعیت امروز این صنعت تنها نتیجه مدیریت ضعیف و تصمیمات بسیار عجولانه و غیر کار‌شناسی دولت گذشته بوده است.
این تصمیمات چه بوده و وضعیت کنونی دخانیات کشور چگونه است؟
شرکت دخانیات یکی از شرکت‌های دولتی بود که در سالهای گذشته مسئولان تصمیم به واگذاری آن به بخش خصوصی گرفتند از این رو طی تصمیماتی اشتباه و در فرآیندی غلط این شرکت به اصطلاح خصوصی شد. در این مسیر نزدیک به ۴۰ درصد سهام آن به بروکراسی‌های وابسته به سهام عدالت واگذار شد سهامی که تا به امروز نیز ماهیت و شکل آن نامشخص باقی مانده است. ۵۰ درصد دیگر شرکت دخانیات به صندوق بازنشستگی فولاد کشور واگذار شد و ۵ درصد آن را نیز به کارمندان و کارکنان این شرکت واگذار کردند. این واگذاری‌ها صدمات بسیار مهلکی به صنعت دخانیات کشور وارد کرد که به خوبی در میزان تولید این آن قابل نمایش است. با این شکل واگذاری‌ها شرکت دخانیات به دو بخش حاکمیتی و اجرایی تقسیم شد و نابسامانی بی‌حد و مرزی گریبان آن را گرفت که تا به امروز نیز ادامه داشته است.
تاثیر این واگذاری‌ها در بخش تولید چگونه بوده است؟
میزان تولید در تمامی این سال‌ها به خوبی وضعیت نابسامان این صنعت را نشان می‌دهد شرکت دخانیات در سال ۸۶ در حدود ۱۶ میلیارد نخ در سال ۸۷ در حدود ۲۰ میلیارد نخ سال ۸۸ با شکستن رکورد ۷۰ ساله کشور ۲۵ میلیارد نخ تولید شرکت دخانیات کشور بوده ست که با اجرای تصمیمات غیر کار‌شناسی به تدریج تولید کاهش یافته و در سال ۸۹ تولید کشور به ۲۰ میلیارد نخ کاهش می‌یابد و هم اکنون آمار‌ها از تولید پایین‌تر از ۲۰ میلیارد نخ سیگار در کشور خبر می‌دهند.
وضعیت قاچاق سیگار در کشور را چگونه می‌بینید؟
قاچاق سیگار از دیرباز در کشور وجود داشته است و به دلیل سود بسیار بالایی که نصیب قاچاقچیان می‌کند همچنان ادامه داشته و در سالهای آینده نیز تداوم خواهد یافت زیرا در حدود یک سوم نیاز داخل از طریق قاچاق سیگار تامین می‌شود، سیگارهایی که از کشورهای مختلف به ویژه امارات متحده عربی به کشور وارد می‌شود زیرا در این کشور شرکت‌های بسیاری برای تولید سیگار به صورت قاچاق وجود دارد که با قبول سفارش هر سیگار با هر برندی را تولید و در اختیار مشتریان قرار می‌دهند.
البته عمده سیگارهای قاچاق به کشور سیگارهای ارزان قیمت است. سیگارهایی که جامعه هدف آن طبقات متوسط و متوسط به پایین بوده و وزارت بهداشت باید در این زمینه توجه ویژه‌ای داشته باشد، زیرا می‌توان رد پای برخی از سازمان‌های اطلاعاتی را برای فروش و واردات سیگارهای آلوده به کشور مشاهده کرد. برای نمونه اعتراف سناتور مک کین به کشتن ایرانیان با سیگار در چند سال پیش را می‌توان در این راستا تحلیل کرد.
راهکار مبارزه با این پدیده به نظر شما چیست؟
در این زمینه باید تعارف را کنار گذاشت. وجود ۱۵ تا ۱۸ میلیون فرد سیگاری در ایران موضوعی واقعی و غیر قابل انکار است. بنابریان این موضوعات که صنعت دخانیات برای سلامت کشور و ایرانیان مضر است، سخنی غیر کار‌شناسی و بی‌معنی افراد سیگاری سیگار را به هرطریقی و با هر قیمتی تهیه می‌کنند، این وظیفه دولت است که کالای مورد نیاز این افراد را که تعداد بسیار زیادی را نیز دارند تامین کند حال اگر کشور در تامین این کالا ناتوان باشد قاچاقچیان به خوبی این زحمت را کشیده و سود سرشاری نیز نصیبشان می‌شود همچنان که در حال حاضر یک سوم سیگار کشور را تامین می‌کنند. راهکار موجود حرکت در مسیر تولید در داخل و تولید مشارکتی با شرکت‌های معتبر خارجی و در نهایت واردات رسمی است تا سیگار مناسب با قیمت مناسب در اختیار مصرف کننده قرار گیرد و سود و درآمد آن نصیب دولت شده و حداقل بخشی از آن در راستای مبارزه با مصرف دخانیات در کشور مصرف و هزینه شود.
