سازمان همکاری شانگهای در ابعاد گوناگون فعال است؛ این سازمان یک نهاد منطقه‌ای است که در سال 2001 تأسیس شده، اعضاء اولیه این سازمان چین، روسیه، قزاقزستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان بودند که در سال 2015 فرایند عضویت دائم هند و پاکستان نیز شروع شد و فرایند تکمیل عضویت برای این دو کشور دو سال به طول انجامید و اکنون این سازمان هشت عضو اصلی و چهار عضو ناظر دارد که در حال حاضر ایران جزو اعضاء ناظر بود، برخی از اعضاء نیز به عنوان شریک گفتگو و عضو مهمان به حساب می‌آیند.
نقطه عطفی برای حرکت ایران
در اجلاس اخیر عربستان و مصر به عنوان اعضاء شریک گفتگو پذیرفته شده‌اند؛ این اجلاس نقطه عطفی برای حرکت ایران به سمت نگاه شرق به حساب می‌آید و حضور آقای رئیسی در این اجلاس به عنوان نخستین اجلاس بین‌المللی اهمیت خاصی دارد، نگاه اصولی ایران برای حضور در پیمان خواسته همگانی است که در دولت ایران و مردم وجود دارد و بعد از حدود 14 سال انتظار و حضور کشور در این سازمان؛ باید تشریفات فنی حضور دائمی‌مان هرچه قوی‌تر پیموده شود.
نقش موتلفه
حزب مؤتلفه اسلامی حضور دائمی در این موضوع دارد و در گذشته و طی مذاکرات بین حزبی با چین عضویت دائم ایران در پیمان شانگهای مطرح می‌شد؛ دولت‌های قبلی نگاه متقن و دقیقی نسبت به موضوع نداشتند و با وجود نگاه مرحوم عسگراولادی در این زمینه و استفاده از این ظرفیت؛ چندان استفاده نمی‌شد.
یک تطابق نسبی بین ایران و اعضاء پیمان شانگهای به وجود خواهد آمد، بخشی از مواضع ایران در مباحث منطقه‌ای و بین‌المللی که میان کشور ما و اعضاء این سازمان وجود دارد با نگاه پررنگ‌تری دنبال خواهد شد و طبیعتا به مراودات تجاری ایران با کشورهای عضو به ویژه چین و روسیه با قدرت و شدت بیشتری پیش برود.
حضور در پیمان‌های منطقه‌ای تأثیر خوبی در کم‌اثر کردن تحریم‌ها دارد؛ هرچند در مقابل تهدیدهای بلوک غرب این پیمانها مؤثر است اما حضور ایران در این پیمان این تصویر را به اعضاء انتقال داده است که قصد تسری مسائل مرتبط خود با آمریکا را به اعضاء این سازمان ندارد؛ اما تهدیدات مشترکی بین اعضاء این سازمان احساس می‌شود که ناشی از یک جانبه‌گرایی آمریکا در نظام بین‌الملل و تأمین امنیت منطقه‌ای است سرلوحه اهداف ایران است. ترویج چندجانبه‌گرایی، حفظ منافع کشورهای در حال توسعه و نوظهور از نکاتی است که در همکاری با سازمان شانگهای وجود دارد.
عدم تقلیل تصویر در راهبرد به شرق نیز از جمله مسائلی است که تنها به موضوعات سیاسی منتهی نمی‌شود بلکه همه راهبردهای کشور را شامل شده و توازنی بین این راهبردها وجود داشته باشد و اضلاع جدیدی در خصوص همکاری با قدرت‌های نوظهور دنیا باید ترسیم شود و حضور در این پیمان قدم مهمی در این رابطه است.
نگاه دولت جدید
تأکید بر همکاری با دیگر کشورهای شرقی در ادبیات سیاسی وزارت خارجه به علت مسائلی که خود آنها با بلوک غرب دارند نیز مهم است . به نظر می‌رسد نگاه دولت جدید و بخش‌هایی از وزارت‌خارجه به همین سمت و سو است و ما در هفته گذشته شاهد انتصابات جدید در سطح معاونت سیاسی و معاونت اقتصادی این وزارت بودیم. معاونت اقتصادی وزارت جناب آقای دکتر صفری سفیر سابق ایران در چین بودند و تئوری‌ها و ایده‌های خوبی در حوزه ارتباط با شرق دارند و در جلساتی که با حزب مؤتلفه اسلامی حتی پیش از برجام در محل سفارت ایران در چین برگزار می‌شد تأکید نسبت به استفاده از ظرفیت شرق برای تبادل مالی و تکنولوژی به صورت یک جانبه با چین و بدون نیازمندی به مذاکرات برجامی با غرب داشتند؛ به هرحال حضور ایشان در وزارت با رویکرد پررنگ کردن ارتباطات اقتصادی ایران با کشورهای آسیایی صورت گرفته و قطعا حضور دائم ایران در پیمان شانگهای نیز نقش بسیار مهمی در کاهش فشار تحریم‌ها خواهد داشت.
