«ثابروا علی صلاح المؤمنین»
مداومت کنید بر آنچه که باعث صلاح حال مؤمنان است و به ایشان نفع می‌رساند.
همین حکمت زیبا و پرمفهوم بهانه‌ای شد تا چند سطری در خصوص واژه صلاح و اصلاح نکاتی بیان نماییم که یکی از پرکاربردترین واژه‌ها در ادبیات سیاسی کشورمان در دو دهه اخیر بوده اند. هرچند این واژه ها در این مدت معانی خاص مرتبط با برخی گرایش های سیاسی پیدا کرده اند لکن جالب است بدانیم در ادبیات قرآنی و روایی نیز واژگانی پرکاربرد بشمار می‌روند.
از جستجوی واژه اصلاح و افساد در قرآن و روایات چنین بر می آید که این دو در همان معنای لغوی به کار برده شده اند. راغب در مفردات می‌نویسد: «فساد، خارج شدن امور از حالت اعتدال است، کم باشد یا زیاد. و نقطه مقابل آن صلاح است. فساد در نفس، بدن و چیزهایی که از اعتدال خارج می شوند، کاربرد دارد.»
* انقلاب اسلامی یک اصلاح بود
در فرهنگ قرآنی صالح کسی است که خود را بسازد و با سامان دادن قوا و غرائز، از استعدادهای خدادادی و سرمایه عمر در راه ساختن خویش بهره ببرد. اما مصلح کسی است که افزون بر سامان بخشی وجود خود، توان سامان دهی افراد و جامعه را در عرصه های گوناگون داشته باشد و در عمل نیز به انجام این کار همت گمارد. در حقیقت صالح بودن برای مسئولان جامعه اسلامی صفت جامعی نیست و باید پست های مدیریتی به افراد مصلح برسد. رهبر معظم انقلاب می‌فرماید:
«وقتی که ما می گوییم: (اصلاح) معنای خاص آن را که امروزه در اصطلاح سیاسی بکار می رود نمی گوییم؛ بلکه منظور ما هرگونه مبارزه با فساد و رفع مفاسد است، خواه به صورت تدریجی باشد و خواه به صورت دفعی و انقلابی… خود انقلاب اسلامی یک اصلاح بود، با این که در اصطلاح سیاسی امروز، به آن اصلاح نمی گویند.» (بیانات در تاریخ ۷۹/۴/۱۹)
* مصداقی روشن برای عدم صلاح جامعه
مطابق آیات فراوان قرآن در زمینه اصلاح اجتماع، اینطور برداشت می‌شود که اصلاح مد نظر قرآن برای زمانی است که اندیشه ها و کارها از مسیر اصلی خود منحرف شده باشند. یکی از مصادیق بارز انحراف از مسیر صلاح، جایگزینی روابط ناعادلانه سیاسی و اقتصادی بر ضوابط مد نظر جامعه توحیدی است. به همین جهت است که قرآن از پیامبران الهی به عنوان مصلحان یاد می‌کند. شاید امروز نیز رهبر انقلاب به همین علت چنین روایتی را برای نصب العین در برابر مسئولان ارشد نظام قرار دادند که مبادا با بی تدبیری و کم کاری ها جریان اصلاح و صلاح جامعه از مسیر اصلی اش خارج شود.
مولای متقیان در خطبه ای در صفین، پس از اشاره به حقوق مردم در برابر حاکم اسلامی و حقوق حاکم اسلامی در برابر مردم می‌فرماید:
«پس حال رعیّت نیکو نگردد، جز آنگاه که والیان نیکورفتار باشند، و والیان نیکورفتار نگردند، جز آنگاه که رعیت درستکار باشند. پس چون رعیت حق والی را بگذارد و والی حق رعیت را بجای آرد، حق میان آنان بزرگ مقدار شود و راههای دین پایدار و نشانه های عدالت برجا و سنّت چنانکه باید اجرا. پس کار زمانه آراسته گردد و طمع در پایداری دولت پیوسته و چشم آز دشمنان بسته. » (نهج البلاغه، خطبه ۲۱۶)
