زهرا شاه رضایی- در طول سال‌های پس از انقلاب سریال‌ها و فیلم‌های زیادی دربارۀ اتفاقات آن دوران ساخته شده‌اند. ایران اسلامی از آن روز تا به الان با مشکلات و تهدیدهای زیادی روبه‌رو بوده است. «انقلاب زیبا» حاصل تلاشی برای به نمایش‌گذاشتن گوشه‌ای از تهدید‌ها است. این سریال که به کارگردانی بهرنگ توفیقی تهیه شده است، مورد تقدیر رئیس رسانۀ ملی نیز قرار گرفته است.

انقلاب زیبا، پرده از زندگی سیاه یک ساواکی برمی‌دارد. کسی که پس از سال‌ها به بهانۀ دخترش و انتشار خاطراتش به ایران بازمی‌گردد؛ بلکه گذشته‌اش را جبران کند. بازگشتی که با نقشۀ سلطنت‌طلب‌های خارج از کشور طراحی شده است. انقلاب زیبا که از شبکۀ یک سیما پخش شد، توانست با ژانر پلیسی، بازی خوب بازیگرانش و البته افکت‌های تصویری مخاطبان را به خود جذب کند.

فیلمنامه‌ای سنجیده و پرکشش

شاید یکی از مهم‌ترین قوت‌های این سریال فیلمنامۀ قوی آن باشد. فیلمنامه‌ای پرکشش که مخاطب را لحظه به لحظه دچار شگفتی می‌کند. تقریباً می‌توان گفت در هیچ کجای داستان، مجموعه از ریتم نمی‌افتد و همچنان مخاطب را به دنبال خود می‌کشاند. «پیش‌بینی ‌ناپذیر بودن» یکی از ویژگی‌های مهمی است که انقلاب زیبا را از دیگر سریال‌ها متمایز می‌کند. سریال هم به گونه‌ای پیش می‌‎‌رود که حتی تا ثانیه‌های نهایی هم حرف جدیدی برای گفتن دارد. قوت دیگر مجموعه، شخصیت‌پردازی خوب است. در این سریال همۀ شخصیت‌ها محوری هستند و شخصیت فرعی وجود ندارد؛ درواقع هرکدام از شخصیت‌ها برای خود شناسنامه‌ای دارند و هرکدام در نوع خود تأثیرگذار هستند تا جایی که حتی شخصیتی حاشیه‌ای مثل امیرحسین (دستیار پلیس) در آخر به عنوان یکی از متهمان اصلی دستگیر می‌شود. همین فیلمنامۀ خوب باعث می‌شود که سکانس نهایی باورپذیری کمتری داشته باشد که چرا فرد باهوشی مثل جابر احتمال لو رفتن توسط پلیس را پیش‌بینی نکرده؟ یا در فیلمنامه‌ای با این شخصیت‌پردازی قوی، چرا کاراکتر مهمی مثل امیرحسین (و خائن بودنش) آنقدر مبهم است؟

بازآفرینیِ روزهای تلخ طاغوت

تم اصلی انقلاب زیبا، موضوع جدیدی نبوده و دربارۀ روزهای تلخ دوران طاغوت است. داستان دربارۀ ضدانقلاب‌ها و سلطنت‌طلب‌هایی است که در پی احیای آبروی خود طی پروژه‌ای به ایران می‌آیند. خصوصیتی که انقلاب زیبا را از دیگر آثار این طیف متمایز می‌کند، نوع روایت آن است؛ در واقع این اثر بیشتر از آنکه یک اثر انقلابی به شمار بیاید، اثری پلیسی‌جنایی است. در این سریال تلاش مستمر عناصر ضدانقلاب نشان داده می‌شود. نکتۀ مهم در این اثر، توجه بسیار مطبوعات و رسانه‌ها به موضوع سلطنت‌طلب‌ها است. هیاهوی رسانه‌ای برای انتشار خاطرات یک ساواکی این مفهوم را منتقل می‌کند که انگار مردم هنوز در خیانت‌های رژیم شاهنشاهی تردید دارند و جالب‌تر این است که از محتوای خاطراتی که این همه حاشیه در برداشته سخن چندانی گفته نمی‌شود. فقط در لحظاتی از فیلم به این نکته اشاره می‌شود که جابر قصد احیای آبروی شاه و خاندان سلطنتی را داشته است.

این یک طرف قضیه است. طرف دیگر قضیه این است که محوری‌ترین مشکل کنونی در کشور مسئلۀ سلطنت‌طلب‌ها نیست. مهره‌های سلطنت‌طلب مدت زمان زیادی است که از اعتبارشان گذشته و به اصطلاح سوخته‌اند و دشمنان ما هم دیگر از این مهره‌های سوخته استفاده نمی‌کنند. این فیلم خواسته یا ناخواسته انگشت اتهام را از جریان لیبرال داخل کشور (که به مراتب خطرناک‌تر از ضدانقلاب‌های خارج‌نشین هستند.) به سمت آن‌ها برمی‌گرداند.

زیبایِ انقلاب

زیبا را می‌توان محوری‌ترین و در عین حال مثبت‌ترین شخصیت فیلم دانست. زیبای قبل از انقلاب زنی مدیر است که کارفرمای تعداد زیادی مرد و زن است. با اینکه ۳۵ سال سن دارد؛ هنوز ازدواج نکرده است. بسیار محکم و باصلابت برخورد می‌کند و این صلابت را حتی در برخورد با نامزدش هم مشاهده می‌کنیم. نوع لباس پوشیدن و ظاهرش هم ایرانی نیست. به همین دلیل می‌توان گفت وی با بسیاری از انگاره‌های فمنیستی هماهنگ است و زیبا زنی مدرن و غربی است.

زیبا که نمادی از ایران و مردمش است، در کشاکش بین پدرش و حامد، نامزدش، قرار می‌گیرد و درآخر با فهمیدن حقایق، یادگار پدر قلابی‌اش را به آتش می‌کشاند وگذشته‌اش را به فراموشی می‌سپارد.

سریال دربارۀ انقلاب ایران است؛ پس ما باید این انقلاب را در زیبا، نماد ایران هم ببینیم. زیبایی که سردرگم است بین انتخاب پدرش که سال‌ها است او را ندیده و همسری که به قول خودش «بچه مسلمان» است؛ اما کم‌کم زیبا بعد از فهمیدن هویت واقعی جابر، دوباره به حامد با وجود اشتباهاتش متمایل می‌شود. امری که اول از همه در این اثر انتظار آن می‌رود، (همان طور از اسم فیلم هم برداشت می‌شود.) انقلاب درونی زیبا و منقلب شدن وی است؛ اما ما فردی را می‌بینیم که فقط به سختی از گذشتۀ خود بریده و با اکراه به سوی زندگی جدید قدم برمی‌دارد. حتی او چیزی دربارۀ هویت جدید خود نمی‌داند و درهم و آشفته است. زیبای پس از انقلاب،‌‌ همان زیبای قبل از انقلاب است با این تفاوت که می‌داند پدرش شهید است و نه خائن.

مذهبی‌های ضعیف و ساده

شخصیت‌ها در انقلاب زیبا صرفا پرداخت تیپیکال دارند؛ مثلاً جابر که نماد سلطنت‌طلب‌ها است و زیبا که دختری مستقل، مثبت و البته بدون عقاید مذهبی است و همچنین شخصیت‌های انقلابی یا به ظاهر انقلابی سریال که هر کدام اشتباهاتی دارند. حامد که نماد قشر حزب اللهی و انقلابی است، با دروغ به خانوادۀ خود، جابر را در اجرای نقشه‌اش یاری می‌کند.

بهرامی، مأمور پلیسی که همیشه از متهم یا متهمان خود یک گام عقب‌تر است. در آخر هم، موقعی متوجه خیانت همکارش می‌شود که دیگر کار از کار گذشته و جابر مرده است. در اینجا ضعف نیروی انتظامی و حتی نیروهای اطلاعاتی کشور نشان داده می‌شود که نتوانسته‌اند جلوی یکه‌تازی‌های عناصر ضدانقلاب را بگیرند.

و در آخر امیرحسین، مأمور پلیسی که با چهره‌ای مذهبی در ‌‌نهایت خائن و یکی از متهمان اصلی معرفی می‌شود.

حتی مادر حامد هم نتوانسته چهرۀ خوبی از یک انقلابی و مبارز را به نمایش بگذارد. او هم وقتی متوجه می‌شود، زیبا فرزند قاتل همسرش است، از حامد می‌خواهد تا از او جدا شود.

همۀ این کاراکتر‌ها (به ویژه حامد) در برابر شخصیت زیبا که بسیار مقتدر و بی‌گناه است، ضعیف و خطاکار نمایش داده شده‌اند. زیبا به عنوان مثبت‌ترین شخصیت فیلم، دختری است که خانواده‌اش عقاید مذهبی آنچنانی نداشته‌اند اما به قول حامد «فطرت پاکی» دارد! کسی که آنقدر از لحاظ اعتقادی با حامد متفاوت است که مادرش در ابتدا با ازدواج آن‌ها مخالفت می‌کند. به‌طور کلی ما در فیلم شخصیت مذهبی طرازی مشاهده نمی‌کنیم.

انقلاب زیبا علی‌رغم ریتم خوب و بازی‌های خوب بازیگرانش، مثل شخصیت محوری‌اش، زیبا، سردرگم است و تنها گوشه‌ای از دوران تلخ قبل از انقلاب را نشان می‌دهد که اکثر مخاطبان با این فضا آشنایی دارند. در واقع توفیقی در ساختن سریالی پرکشش و جذاب به توفیق رسیده است؛ اما در انتقال ارزش‌های این انقلاب زیبا نه!

و بالاخره سریال انقلاب زیبا نه از انقلاب «زیبا» می‌گوید، نه از زیبایی‌های انقلاب.